a reakcje kryzysowe nie są patologią.
[Wanda Badura- Madej]
Od kilku lat można zaobserwować u dzieci i młodzieży wzrost występowania obniżonego nastroju, smutku, napięcia, przeciążenia oraz innych trudności psychicznych. Statystyki jednoznacznie wskazują m.in. na zwiększenie liczby prób samobójczych wśród młodych ludzi. W styczniu 2023 roku odnotowano ich 2031, z czego 150 zakończyło się zgonem. Dane pokazują niechlubny rekord. To wzrost o ponad 150% w porównaniu do ubiegłego roku. Zdrowie psychiczne staje się wyzwaniem naszych czasów.
Rodzina, ale także szkoła, odgrywają znaczącą rolę w wykształceniu u dzieci
i młodzieży mechanizmów radzenia sobie ze zbliżającym się kryzysem, które potem towarzyszą im przez całe życie. Symptomy nadchodzącego kryzysu mogą najszybciej zauważyć rodzice i nauczyciele oraz wesprzeć młodego człowieka w radzeniu sobie z trudną sytuacją.
12 grudnia 2023 roku, w obliczu aktualnych problemów zdrowia psychicznego młodego pokolenia, Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. J. G. Pawlikowskiego w Przemyślu we współpracy z Podkarpackim Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie Oddział w Przemyślu, zorganizowała konferencję pt. Dziecko w sytuacji kryzysowej. Jak rozpoznać, zrozumieć i pomóc?
Honorowy patronat nad tym wydarzeniem objęli:
Poruszany temat spotkania, zgodny z tegorocznym kierunkiem realizacji polityki oświatowej państwa /pkt 6/, przyciągnął uwagę licznie przybyłych dyrektorów, nauczycieli, wychowawców, pedagogów, psychologów oraz bibliotekarzy szkół i placówek oświatowych województwa podkarpackiego – ponad 70 osób.Konferencję oficjalnie otworzył dr Piotr Pękalski – Wicedyrektor ds. PBW w Przemyślu. Po krótkim wprowadzeniu do tematu głos zabrali prelegenci.
Zgodnie z programem konferencji pierwszy referat pt. Interwencje policji wobec osób nieletnich z zaburzeniami suicydalnymi wygłosiła sierż szt. Alicja Tysowska – Prejzner, funkcjonariusz Wydziału Prewencji Komendy Miejskiej Policji w Przemyślu. Referentka zaprezentowała dane statystyczne z raportów policyjnych dotyczące prób samobójczych nieletnich na przykładzie miasta Przemyśla i powiatu przemyskiego w latach 2020 – 2023. Na podstawie literatury przedmiotu przedstawiła najczęstsze przyczyny zachowań samobójczych dzieci i młodzieży. Omówiła także na czym polega interwencja policji w razie targnięcia się na własne życie lub dokonania samobójstwa oraz prowadzenie postępowania w przypadku zaistnienia przestępstwa (np. procedura „Niebieskiej karty”). Ponadto policjantka przybliżyła działania profilaktyczne, jakie realizuje w szkołach na temat odpowiedniego reagowania i przeciwdziałania zachowaniom agresywnym, hejtowaniu. Omówiła także zagadnienie odpowiedzialności karnej osób nieletnich za powyższe czyny. Na zakończenie przytoczyła numery telefonów interwencyjnych służących dzieciom i młodzieży potrzebującym wsparcia, opieki i ochrony.
Pomiędzy bezradnością a skuteczną pomocą. Dorosły wobec impasu rozwojowego dziecka to tytuł kolejnego referatu zaprezentowanego podczas konferencji przez Joannę Markin - psychologa, terapeutę, pracownika Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Przemyślu. Prelegentka skoncentrowała swoje rozważania wokół następujących zagadnień: dzieci w kłopocie czyli rodzice w kłopocie, rodzic nowej generacji, czy stare metody są skuteczne w nowej rzeczywistości oraz gdzie szukać wsparcia i pomocy.
W oparciu o najnowszy raport Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej pt. Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020–2022 konsultant przemyskiego oddziału PCEN w Rzeszowie – Mariola Stasieczek przytoczyła wyniki badań dotyczące zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości młodych ludzi w Polsce. Podzieliła się cennymi wskazówkami dotyczącymi skutecznego i sprawnego reagowania na różne możliwe kryzysy w przyszłości, a zwłaszcza przygotowania się do nich w takim stopniu, by zminimalizować koszty zdrowotne i rozwojowe ponoszone przez dzieci i młodzież.
Drugą część konferencji otworzył wykład pt. Literatura wsparciem w sytuacjach kryzysowych (w nawiązaniu do tegorocznych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa), który wygłosiła dr Wanda Matras – Mastalerz, adiunkt w Instytucie Nauk o Informacji Uniwersytetu KEN w Krakowie oraz członek Polskiego Towarzystwa Biblioterapeutycznego we Wrocławiu.
W swoim wystąpieniu podkreśliła, że literatura stwarza przestrzeń do dialogu i kieruje każdego człowieka w stronę nieustannego rozwoju. Stanowi więc doskonałe narzędzie w pracy nauczyciela do wspierania zdrowia psychicznego uczniów, świadomego i skutecznego łagodzenia ich napięć emocjonalnych, bezpiecznego konfrontowania się z problemami, budowania poczucie bezpieczeństwa i akceptacji. Szczególną uwagę zwracała na dobór odpowiednich tekstów terapeutycznych oraz ich wykorzystywanie w pracy z młodymi ludźmi w sytuacjach kryzysowych. Wskazując na konkretną problematykę zajęć podawała przykłady adekwatnych utworów z literatury, wspomagających proces biblioterapii. Udzieliła uczestnikom wielu cennych uwag, praktycznych porad oraz inspirowała do samodzielnego prowadzenia zajęć biblioterapeutycznych.
Ostatnim punktem programu konferencji było wystąpienie Romualdy Wojnar – Wicedyrektora ds. PBW w Krośnie nt. Biblioterapia w praktyce, czyli jak wykorzystywać moc książek w różnych obszarach pracy biblioteki pedagogicznej. Na przykładzie działań podejmowanych przez bibliotekarzy reprezentowanej placówki omówiła szeroki wachlarz przedsięwzięć uwzględniających metody i techniki stosowane w biblioterapii.
W życiu zdarzają się trudne sytuacje, które przerastają nas dorosłych, a co dopiero dzieci. Niekiedy też niestety sam czas to za mało, by uleczyć rany. Młodzi ludzie coraz częściej czują się samotni, doświadczają poczucia izolacji, odrzucenia. Ochrona ich zdrowia emocjonalnego staje się obecnie zadaniem priorytetowym. To nasza rola: nauczycieli, wychowawców, psychologów, pedagogów oraz rodziców. Wszelkie nasze działania powinny być ukierunkowane na wspieranie ich kondycji psychicznej, budowanie wytrwałości i kształtowanie odpornej emocjonalnie jednostki.
Jako organizatorzy wyrażamy nadzieję, że wieloaspektowość zagadnień poruszanych podczas konferencji pozwoliła uczestnikom uporządkować wiedzę, spojrzeć na problem z szerszej perspektywy i podsunąć rozwiązania praktyczne w pracy z małoletnimi znajdującymi się w sytuacji kryzysu emocjonalnego.
