Jan Matejko - Autoportret (1892). Domena publiczna. Źródło: https://commons.wikimedia.org
Jan Matejko- urodzony 24 czerwca 1848 roku, jeden z najwybitniejszych i najwyżej cenionych na świecie polskich malarzy, twórca tzw. „narodowej szkoły malarstwa historycznego”.
Mimo, że rodzicami artysty byli czeski emigrant i spolonizowana Niemka, jego dom rodzinny przepełniony był polskością. W rodzinie Matejków panowała patriotyczna atmosfera i żywe były ideały niepodległościowe. Na rozwój jego zainteresowań historią miał wpływ m.in. starszy brat Franciszek- docent nauk pomocniczych historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, postawa dwóch innych braci biorących udział w Wiośnie Ludów na Węgrzech oraz klimat Krakowa, w którym przyszedł na świat i dorastał.
Chociaż w swojej karierze zajmował się m.in. malarstwem portretowym, religijnym oraz romantycznymi ujęciami postaci historycznych, to zasłynął przede wszystkim jako twórca obrazów o tematyce historycznej i batalistycznej. Podobnie jak Sienkiewicz pisał „ku pokrzepieniu serc”, tak Matejko pragnął by jego obrazy, ukazujące dawną wielkość i chwałę oręża Rzeczypospolitej, kształtowały serca i umysły Polaków, wskrzeszając w nich wiarę w odrodzenie niepodległej ojczyzny.
Pierwszy sukces i sławę przyniósł Matejce obraz „Kazanie Skargi” (1864), za który otrzymał złoty medal na dorocznym Salonie paryskim. Potem przyszły kolejne dzieła, światowe wystawy i nagrody.
Do najbardziej znanych obrazów malarza należy m.in.: "Rejtan. Upadek Polski" (1866), "Stańczyk" (1862), "Bitwa pod Grunwaldem" (1878), "Śluby Jana Kazimierza" (1893), "Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem" (1873), "Hołd pruski" (1882), "Polonia - Rok 1863" (1864 lub 1879), "Jan Sobieski pod Wiedniem" (1883) i wiele innych.
Wybrane źródła informacji:
- Jan Matejko / Juliusz Starzyński; oprac. graf. Henryka Białoskórskiego. - Warszawa : "Arkady, 1973.
- Jan Matejko / Janusz Maciej Michałowski. – Warszawa: „Arkady”, 1984.
- Jan Matejko : wspomnienia rodzinne / Stanisława Serafińska; Wstęp Haliny Nelken. - Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1958.
- Jan Matejko znany / Maria Szypowska. - Warszawa: Związek Młodzieży Wiejskiej, 1988.
- Jan Matejko : biografia w wypisach /oprac., komentarzem i przypisami obserwował Jan Gintel. - Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1966.
- Krakowskim szlakiem Jana Matejki / Marii Przemeckiej. - Warszawa: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze "Kraj", 1985.
- Ojcom na chwałę, nam na otuchę [Dokument dźwiękowy] : o mistrzu Janie Matejce / Małgorzata Leonczak. - Warszawa : "Warszawa", 1988.
- Portal CULTURE.pl
- Wikipedia
- Portal Niezła Sztuka
- YouTube. PODCAST - Polska. Siła obrazu. Mistrz Jan Matejko i jego uczniowie
- YouTube. Film Muzeum Narodowego w Krakowie pt. Ja, Matejko
