Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Przemyślu

Ziemie polskie po III rozbiorze. Domena publiczna. Źródło commons.wikimedia.org

24 października 1795 roku dokonano III rozbioru Polski, który na 123 lata przekreślił istnienie niepodległego państwa polskiego.

Rozbiory I Rzeczpospolitej, przeprowadzone przez sąsiednie mocarstwa- Rosję, Prusy i Austrię- zostały zapoczątkowane w 1772 r. W 1793 r. dokonano II rozbioru Polski, bez udziału Austrii.

Ostatni z rozbiorów Polski miał miejsce niecały rok po upadku Insurekcji kościuszkowskiej, 24 października 1795 roku. Monarchowie Rosji, Prus i Austrii uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej. Polska utraciła w całości swoją państwowość. Władcy państw zaborczych podpisali dokument, zgodnie z którym imię Polski nie miało już pojawiać się na żadnych dokumentach i mapach.

Największy obszar Polski zagarnęła Rosja, której przypadły wszystkie ziemie na wschód od Niemna i Bugu, łącznie 120 tys. km². Głównym inicjatorem III rozbioru Polski była Austria, która otrzymała (także w ramach rekompensaty za straty w wojnie z rewolucyjną Francją) Lubelszczyznę, resztę Małopolski z Krakowem, część Podlasia i Mazowsza. Było to 47,1 tys. km², zamieszkałych przez około 1,5 mln mieszkańców.

Prusom przydzielono część Mazowsza z Warszawą, Podlasia i Litwy. Ponadto Prusy zajęły ponad 23000 km² województwa krakowskiego, zwanego odtąd w Prusach Nowym Śląskiem.

Król Stanisław August Poniatowski opuścił Warszawę i udał się do Grodna, oddając się w pod opiekę i nadzór namiestnika rosyjskiego. 25 listopada abdykował na rzecz Rosji. 4 października 1795 roku Prusacy wywieźli ze skarbca na Wawelu polskie insygnia koronacyjne.

• Austria a trzeci rozbiór Polski / Zbigniew Góralski. - Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
  
• Europa a rozbiory Polski : studium historiograficzne / Marian Henryk Serejski. - Wyd. 2. - Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
  
• Naga prawda, czyli trzy rozbiory Polski / il. Piotr Fąfrowicz, tekstem opatrzył Leszek Mazan. - Poznań : "Media Rodzina", cop. 2018.
  
• Rozbiory Polski : 1772-1793-1795 / Tadeusz Cegielski, Łukasz Kądziela. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990.
• Źródło rozbioru Polski : studja i szkice z ery Sasów i Stanisławów / Kazimierz Marjan Morawski. - Poznań : Księgarnia Św. Wojciecha, 1935.
• Polskie Radio
• Zintegrowana Platforma Edukacyjna
• Zintegrowana Platforma Edukacyjna
• Zintegrowana Platforma Edukacyjna
• Zintegrowana Platforma Edukacyjna