Pomnik Poległych Górników przed kopalnią Wujek. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna
Kiedy w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 na terenie całej Polski wprowadzono stan wojenny, w wielu miejscach rozpoczęły się aresztowania opozycjonistów. Zatrzymano również Jana Ludwiczaka, który pełnił funkcję przewodniczącego „Solidarności” w kopali „Wujek” w Katowicach. Świadkami zatrzymania byli górnicy pracujący w tym czasie na nocną zmianę. Podjęto decyzję o proteście. Strajkujący górnicy domagali się zniesienia stanu wojennego, uwolnienia Ludwiczaka oraz innych aresztowanych działaczy „Solidarności” z całego kraju. Decyzję o strajku generalnym na terenie województwa katowickiego poparło około 50 zakładów pracy. Władze podjęły decyzję o pacyfikacji górników po to, aby zastraszyć innych strajkujących. 16 grudnia 1981 roku na teren kopalni „Wujek” , taranując bramę, wtargnęły oddziały wojska i ZOMO. Strajkujący próbowali się bronić, rzucając w napastników kamieniami, śrubami, oraz przy użyciu metalowych prętów.
W wyniku starć w kopali „Wujek” zginęło 9 osób, 23 zostały ranne. Rany odniosło także 41 funkcjonariuszy milicji i żołnierzy. Strajk zakończono tego samego dnia- 16 grudnia 1981 roku.
W 2009 roku, Sąd Najwyższy potwierdził wyroki sądów niższych instancji, skazujących 12 funkcjonariuszy ZOMO na 3,5 do 6 lat więzienia.
Wybrane źródła informacji:
- Zabiorę twoje łzy : sądowa historia pacyfikacji Kopalni “Wujek” / Teresa Semik. - Katowice: “Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, 2011.
- Kopalnia “Wujek” 13-16 grudnia 1981 roku / Tomasz Nowara. - Katowice: Społeczny Komitet Pamięci Poległych 16 grudnia 1981 r., 2011.
- Pamiętamy : zapis koncertu z okazji 35. rocznicy tragicznych wydarzeń w kopalni "Wujek" / scenariusz i reżyseria Łukasz Kobiela. - [Warszawa] : IPN, [2018].
- Stan wojenny 1981-1983 : materiały edukacyjne do wystawy elementarnej Instytutu Pamięci Narodowej. (do pobrania pdf)
- Śląskie Centrum Wolności i Solidarności