Podpisanie porozumień sierpniowych w Gdańsku, w sali BHP - mural w Gdańsku, na wiadukcie ul. Okopowej.
Osoby w pierwszym rzędzie od lewej: 3-ci Mieczysław Jagielski, 4-ty Lech Wałęsa, 5-ty Tadeusz Fiszbach.
Utworzony 24 marca 2011 r. Autor: Artur Andrzej. Licencja: CC0 - brak praw autorskich. Źródło: https://commons.wikimedia.org/
Na wiosnę 1980 roku stało się jasne, że kryzys społeczno- gospodarczy, którego pierwszym przejawem było wprowadzenie w 1976 roku kartek na cukier, przyjmuje katastrofalne rozmiary. W lipcu 1980 r. doszło do największej, od roku 1976, fali strajków. W sierpniu niezadowolenie ogarnęło cały kraj. Rozpoczął się strajk generalny. Władze partyjno- państwowe zdecydowały się na rozwiązania polityczne. Ustąpił Edward Gierek, a funkcję I sekretarza objął Stanisław Kania. Rozpoczęły się rozmowy ze strajkującymi.
W sierpniu 1980 roku zostały podpisane porozumienia społeczne pomiędzy strajkującymi a rządem PRL (21 postulatów). Ich efektem było przede wszystkim powstanie pierwszego po II wojnie światowej, na wschód od Łaby, Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (niezależnego, to znaczy takiego, który nie został poddany kontroli partii). Ograniczono cenzurę, udostępniono środki masowego przekazu związkom wyznaniowym, uwolniono więźniów politycznych. Władze zobowiązały się również do obsadzania stanowisk kierowniczych przez osoby kompetentne, niezależnie od przynależności do PZPR, oraz do wprowadzenia podwyżek płac. Powstało pierwsze w Europie Środkowej wolne pismo- Tygodnik Solidarność.
Na skutek porozumień sierpniowych od początku września zaczęły powstawać bardzo szybko wolne związki zawodowe.
Jak pokazała historia, znaczenie sierpniowych strajków i porozumień je kończących okazało się daleko większe niż mogli przypuszczać sygnatariusze i niż było to zapisane w podpisanych dokumentach.
Wydarzenia polskiego "sierpnia 1980" zapoczątkowały upadek autorytarnego porządku. Ich efektem było wyzwolenie Europy Środkowo-Wschodniej spod jarzma komunizmu i zburzenie pojałtańskiego podziału naszego kontynentu.
Wybrane źródła informacji:
- Gdańsk Sierpień '80 : rozmowy / [oprac.] Andrzej Drzycimski, Tadeusz Skutnik. - Wyd. 1 krajowe. - Gdańsk : "Aida", 1990.
Przeworsk WK 36614 - Robotnicy '80 [Film] / realiz. Michał Bukojemski [i in.]. - Warszawa : Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 2010.
Przemyśl WP 801/E/fe - Solidarność 1980-1981 : geneza i historia / Jerzy Holzer. - [Wyd. 1 krajowe]. - Warszawa : "Omnipress", 1990.
Lubaczów WL 38074 - Najnowsza historia Polski. T. 3, 1980-2006 / Wojciech Roszkowski. - Wyd. nowe uzup. - Warszawa : "Świat Książki", 2007.
Przemyśl GP 100288 - Zintegrowana Platforma Edukacyjna - Sierpień 1980
- Archiwum Akt Nowych – kopia porozumienia zawartego między Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym a Komisją Rządową w sali BHP Stoczni Gdańskiej
