Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Przemyślu

Na ziemiach polskich uwłaszczenie chłopów najwcześniej dokonało się w zaborze pruskim. Ta reforma uwłaszczeniowa okazała się jednak najbardziej rozciągniętą w czasie. Wszystko zaczęło się już w 1799 roku od zamiany pańszczyzny na czynsz. Przywilej ten obejmował tylko dobra królewskie, a obowiązkowy był od 1808 roku. Rok wcześniej przyznano chłopom prawa obywatelskie. Mogli oni podejmować czynności prawne, zmieniać miejsce zamieszkania, mieli możliwość swobodnego obrotu ziemią.

W 1811 roku uwłaszczono chłopów w dobrach prywatnych- co należącą wówczas do Księstwa Warszawskiego Wielkopolskę objęło dopiero w roku 1823 (8 kwietnia- początek reformy uwłaszczeniowej w Wielkim Księstwie Poznańskim). Następnie wykupiono powinności chłopskie ze wszystkich gospodarstw, a w latach 1848-1850 dopuszczono do uwłaszczenia w gospodarstwach, przyznano odszkodowania szlachcie, zniesiono powinność i uprawnienia feudalne.

Ostateczna spłata zobowiązań chłopskich miała miejsce w latach 1865-1872.