Niemcy najeżdżają Polskę na przejściu granicznym na Kolibkach, początek II wojny światowej. Autor: Hans Sönnke.
Domena publiczna. Żródło commons.wikimedia.org
1 września 1939 roku wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny przekroczyły granice Rzeczpospolitej (konieczność jej wypowiedzenia określało ówczesne prawo międzynarodowe - Konwencja haska III z 1907 roku). Rozpoczęła się wojna, która ogarnęła cały świat.
III Rzesza rozpoczęła przygotowania do uderzenia na Rzeczpospolitą po odrzuceniu przez nią niemieckich żądań terytorialnych (aneksja Wolnego Miasta Gdańska i zapewnienia korytarza eksterytorialnego przez Pomorze). W kwietniu 1939 r. ruszyły prace nad planem inwazji na Polskę. Nadano im kryptonim Fall Weiss.
1 września '39 w godzinach porannych- o 4.45 Niemcy rozpoczęli ostrzał polskiej Wojskowej Składnicy na Westerplatte. Pomimo wyraźnej przewagi liczebnej oddziałów niemieckich (na Westerplatte znajdowało się zaledwie 205 polskich żołnierzy; przeciwko Polakom stanęło blisko 3,5 tysiąca Niemców), polskim żołnierzom udało się bronić przez siedem dni. Dla Polaków walczących w różnych częściach kraju placówka na Westerplatte stała się symbolem męstwa i niezłomnego ducha polskich żołnierzy.
Jednym z epizodów wojny obronnej, który urósł- obok Westerplatte- do rangi symbolu, była obrona gmachu Poczty Polskiej w Gdańsku. Jej obrońcy dzielnie odpierali niemieckie ataki przez 14 godzin. Kiedy Niemcy zdołali przełamać opór i weszli do środka, większość Polaków rozstrzelano, a część zamknięto w więzieniach i obozach koncentracyjnych. Jeszcze tego samego dnia, 1 września, aresztowano w Gdańsku 250 Polaków, których przewieziono do utworzonego obozu Stutthof. Po kapitulacji poczty, przywódcą Wolnego Miasta Gdańska został Albert Forster i zostało ono włączone do Rzeszy.
Po wybuchu wojny walki trwały na całej szerokości granicy, na lądzie, wodzie i w powietrzu. Niemcy skoncentrowali przeciwko Polsce ok. 1,6-1,8 mln żołnierzy oraz tysiące czołgów i samolotów. Polacy dysponowali wyraźnie mniejszymi siłami- około miliona żołnierzy i zaledwie setka samolotów i czołgów. Poza prowadzeniem działań wojennych Niemcy, od samego początku agresji na Polskę, dokonywali masowych zbrodni na ludności cywilnej i jeńcach. Tysiące ofiar pochłonęły również naloty na miasta, kolumny uciekinierów, jak również pacyfikacje wsi.
Sześcioletnia II wojna światowa pochłonęła 60 mln ofiar. Zginęło 6 mln polskich obywateli.
Wybrane źródła informacji:
- Bitwy polskiego Września / Apoloniusz Zawilski. - Kraków : "Znak", 2009.
Przemyśl WP 102611 - Agresja 17 września 1939 : studium aspektów politycznych / Jerzy Łojek (Leopold Jerzewski). - Wyd. 3. - Warszawa : "Pax", 1990.
Przemyśl WP 100575 - Bitwy polskiego Września. 1 / Apoloniusz Zawilski. - Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1972.
Przemyśl WP 49069 - Bitwy polskiego Września. 2 / Apoloniusz Zawilski. - Warszawa : "Nasza Księgarnia", 1972.
Przemyśl WP 49070 - Największa bitwa września / Tadeusz Jurga ; Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. - Warszawa : "Książka i Wiedza", 1972.
Przemyśl WP 17880 - Barykada września : obrona Warszawy w 1939 roku / Józef Kazimierz Wroniszewski. - Warszawa : Ministerstwo Obrony Narodowej, 1984.
Przemyśl WP 66760 - Podkarpackim szlakiem Września : wspomnienia żołnierza armii "Karpaty" / Karol Skrzypek. - Katowice : "Śląsk", [1986].
Jarosław WJ 42352 - Cieniom Września / Kazimierz Sosnkowski ; przedmowa Andrzej Rzepniewski. - Warszawa : Ministerstwo Obrony Narodowej, 1988.
Przemyśl WP 77050 - II wojna światowa : 80. rocznica wybuchu : Polska / Wiesława Olejnik ; [współpraca Norbert Haładaj, Maciej Haładaj]. - Wydanie I. - [Warszawa] : [Wydawnictwo SBM Sp. z o.o.], [2019].
Lubaczów CzL 51373 - Historia bez cenzury 3 : Poland first to fight... czyli II wojna światowa / Wojciech Drewniak. - Kraków : HBC, 2018.
Przeworsk WK 53611 - Zintegrowana Platforma Edukacyjna
- Muzeum II Wojny Światowej
- IPN
- YouTube - radiowy komunikat o wybuchu II wojny światowej
