Prowincja Poznańska. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna
27 grudnia w Poznaniu wybuchło powstanie wielkopolskie. Początkiem walk były wydarzenia związane z wiecem na cześć przyjazdu Ignacego Paderewskiego- wielkiego orędownika niepodległości. Insurekcja miała na celu ponowne włączenie Wielkopolski w obręb Rzeczypospolitej po 123 latach zaborów.
Naczelna Rada Ludowa, władza zwierzchnia wyłoniona na początku grudnia 1918 roku przez Sejm Dzielnicowy w Poznaniu, na początku próbowała powstrzymać powstańców przed walkami. Jednak ostatecznie wsparła wydarzenia. Informacje o wybuchu powstania przekazywano telefonicznie do innych miejscowości. Tworzyły się oddziały, które rozbrajały zaskoczonych Niemców i zajmowały budynki publiczne. Pierwszym przywódcą powstania został major Stanisław Taczak, który utworzył Dowództwo Główne i zorganizował obronę na zagrożonych odcinkach frontu. W styczniu 1919 roku dowództwo objął generał Józef Dowbór-Muśnicki, który armię powstańczą przeorganizował w regularną armię. Uformowano cztery fronty, niektóre miasta i wsie zajmowano bez rozlewu krwi, o inne toczyły się zacięte walki (Chodzież, Szubin, Nakło, Inowrocław). Natężenie walk zmalało dopiero w połowie lutego 1919 roku. Dzięki zabiegom dyplomacji polskiej, staraniom Naczelnej Rady Ludowej i poparciu Francji, Niemcy zostali zmuszeni do zaprzestania działań wojennych na mocy zawartego w Trewirze układu z 16 lutego 1919 roku. Wyznaczono również linię demarkacyjną. Ostatecznie Niemcy 28 czerwca 1919 roku podpisały warunki traktatu pokojowego.
Wybrane źródła informacji:
- Powstanie wielkopolskie 1918-1919 : materiały metodyczne dla nauczycieli. - Poznań : Samorząd Województwa Wielkopolskiego, 2018.
- Powstanie wielkopolskie 1918-1919 : spojrzenie po 90 latach / Marek Rezler. - Wyd. 1 (dodruk). - Poznań : "Rebis", 2008.
- Powstanie wielkopolskie 1918-1919 / Zdzisław Grot, Antoni Czubiński ; do dr. podał Ryszard Wryk. - Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 2006.
- Powstanie wielkopolskie 1918-1919 / Wiesław Zdziabek, Maria Pacholska. - Wydanie 2. - Poznań: Wydawnictwo eMPi2, 2021.
- Niezapomniane zwycięstwo : powstanie wielkopolskie 1918-1919 : materiały dydaktyczne / Andrzej Surdyk. - Poznań : Fundacja "Towarzystwo Projektów Edukacyjnych", 2021.
- Wirtualna paczka edukacyjna o powstaniu wielkopolskim
- IPN
- Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919
- Program „Niepodległa”
